Sertel TBMM'de petrol ve doğal gaz sorunlarını dile getirdi

 SERTEL KONUŞMASINDA;

"Sayın Genel Müdür, konuşmanızda Sakarya doğal gaz sahasındaki çalışmalardan bahsettiniz ve 2023 yılında 540 milyar metreküplük doğal gaz rezervinin kullanılmaya başlayacağını söylediniz. Bu konuda da arkadaşlarımız konuştular, tabii ki gönlümüz bunu istiyor, tabii ki bir an önce ülkemiz millî ve yerli gazına kavuşsun ve trilyonlarca lira dışa bağımlı olan doğal gaz ve petrol açısından ülkemizi rahatlatsın. 

Yine konuşmanızın 2021 yılında 112 petrol kuyusunun sondajının tamamlandığından da söz ettiniz. 2022 yılında da 37 sondaj kulesi ile 150 kuyu sondajının tamamlandığını belirttiniz. Şimdi, 2021 yılında yerli petrol ve doğal gaz üretiminin günlük 60 bin varil seviyesine ulaştığından söz ettiniz. Bunlar güzel gelişmeler. Petrol ve doğal gaz üretimimizle ilgili merak ettiğim birkaç husus var, onları bana isterseniz şimdi sözlü olarak belirtin, isterseniz yazılı olarak verin. Sorumun birincisi şu: Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşla birlikte özellikle doğal gaz ve petrol açısından dışa bağımlılıkların ülkelerin ekonomisine verdiği zararlara şahit olduk. Bu anlamda bizim doğal gaz ve petrolde dışa bağımlılık oranımız tam olarak yüzde kaç?

Türkiye'deki sizin bahsettiğiniz gaz ve doğal gaz rezervinin çıkarılması, 60 bin varil seviyesine ulaşması bunun yüzde kaçını karşılıyor? Yani bizim kullandığımız doğal gazın yüzde kaçını karşılıyor? Türkiye'nin yıllık doğal gaz ve petrol tüketimi ne kadar? Sakarya doğal gaz sahasındaki Türkiye genelindeki keşifler üretime kazandırıldığında ihtiyacı karşılama oranımız ne olacak? Yani dışa bağımlılıktaki azalma ne kadar olacak? Bunları bir gazeteci hassasiyetiyle soruyorum, bir röportaj yapıyor gibiyim, inşallah bu sorulara cevabı da alırım yani gazeteci olarak teybi koysam cevabı almadan yürümem ama bu cevapları ısrarla isteyeceğimi belirtmek istiyorum.

Sakarya doğal gaz sahasındaki doğal gazın üretime kazandırılacağı zamana kadar ne kadarlık bir harcama yapmış olacağız? Bugüne kadar yaptığınız harcama tutarı nedir? Bu keşif kendini kaç yılda amorti eder ve Türkiye'yi gerçek anlamıyla rahatlatır mı? Çünkü biraz sonra sevgili arkadaşım, Zonguldak Milletvekilimiz Ünal kardeşim bazı bulunan rezervlerin ne kadar kısa sürede tükendiğini de size anlatır. TPAO'nun üretip sattığı doğal gaz ve petrole 2020 yılından bugün bugüne ne kadar zam geldi? Aynı şekilde son tüketicinin kullandığı petrol ve doğal gaza gelen zam oranlarını biz biliyoruz ama teknik bir insan olarak sizin bunu bize yazılı olarak bildirmenizi istiyoruz.

Biz hangi ülkelerden petrol aldık, doğal gaz aldık? Bu son üç yılda hangi ülkeden ne kadar petrol ve doğal gaz aldık ve bunların karşılığında ne kadar döviz ödedik, dolar ödedik; bunları öğrenmek istiyorum. Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş sırasında bizim doğal gaz ve petrol temininde bir sıkıntı yaşandı mı? Buna ilişkin ne gibi önlemler aldınız? Benim bildiğim kadarıyla sanayi bölgelerine, organize sanayi bölgeleri dâhil, birçok sanayi bölgesine ne yazık ki Türkiye'de, ülkemizde doğal gaz verilemedi ve bu sanayi siteleri çalışamadı ve hâlâ belli oranlarda kesintiler de devam ediyor. 

Şimdi, bir sorum daha var, sorum şu: Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), yurt dışında Jersey Adası, Birleşik Krallık ve yüzde 100 sermayesine sahip olduğu Turkish Petroleum Company, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının, Bakü-Tiflis-Ceyhan Ana İhraç Ham Petrol Boru Hattı ve Turkish Petroleum adında 3 adet iştiraki ve bu iştiraklerden TPOC'a ait yüzde 100 sermayelerine sahip olduğu TP Afghanistan Ltd, TP Mansurya Ltd, TP Siba, TP Badra, Tp Missan, TPAO Avrupa, TP Netherlands isimli yurt dışı şirketlerimiz var.

"Bu şirketlerin, Komisyonun mezkûr kararına istinaden yurt dışı iştiraklerin, bağımsız denetim raporları ve kurum teftiş raporlarının Sayıştaya sunulması ve bu raporların Sayıştay tarafından incelenerek denetim sonuçlarının Sayıştay denetim raporlarına dâhil edilmesi gerekmektedir." deniliyor. Ancak Sayıştayın bu tespitlerinden anladığımız kadarıyla bu denetim raporları Sayıştaya asla sunulmuyor ve dolayısıyla Sayıştay da raporlarına eklemiyor. Zaten birçok kurumu denetlerken de raporları eklemiyor, biz bulgularda eksik de olsak bazı komisyonlarda bazı KİT denetimcilerinde bazı bulgulara rastlar hâle geldik. Şimdi, Mecliste ve KİT Komisyonunda bu yurt dışı şirketlerle ilgili bir yönde bir karar alındı yani bunun denetim raporlarının düzenli olarak Sayıştaya verilmesi gerektiği noktasında görüş de belirtildi fakat bu verilmiyor.

Bunun nedenini ben merak ediyorum yani Türkiye'de yaşayan bir yurttaş olarak, bir milletvekili olarak, bu vatanın bir evladı olarak merak ediyorum. Niye verilmiyor Sayıştaya bunlar? Hangi yurt dışı şirketi son üç yılda ne kadar kâr etti, zarar etti; biz bunların açıklanmasını istiyoruz. Yani bu gizli saklı bir şey değil tabii ki.

Yine, yurt dışında hangi şirkette kimler yönetim kurulu üyeleri, genel müdür olarak kimler görev yapıyor? Bu kişilerin, yönetim kurulu olarak bunların açıklanması gerekiyor. TPAO'ya ait yurt dışı şirketlerde görev alan yönetim kurulu üyelerinin genel müdürünün 2021-2022 maaşları nedir, maddi hakları nedir; bunları öğrenmek istiyorum. Döviz üzerinden mi ödeniyor, Türk lirası üzerinden mi ödeniyor ve bu şirketlerde yönetim kurulu üyesi olanlar başka kuruluşlarda görev yapıyor mu yapmıyor mu; onu da bilmek istiyorum.

 Kamuoyunda sıklıkla tartışılan bir konu var. Petrol ve doğal gaz arama işinin başındaki kurum olarak ben de bu soruyu size yöneltmek istiyorum. Bu, bilerek ve isteyerek sosyal medyada yaygınlaştırılan ve Türkiye'de birçok insanın kafasına yanlış olarak nakşedilen bir hadisedir, o da şudur: Bildiğiniz üzere, Lozan Antlaşması'nın gizli maddeleri olduğu ve bu söz konusu gizli maddelere göre Türkiye'nin bor, toryum ve petrol başta olmak üzere tüm doğal kaynaklarının çıkarılmasının yüz yıl süreyle yasak olduğu söyleniyor.

Özellikle bu propaganda malzemesi olarak kullanılıyor. Böyle bir şey var mı? Böyle bir şey olmadığını ben elbette ki biliyorum ama "Lozan Antlaşması'nın gizli maddeleri" diye saçma sapan bir söylemin ne kadar inandırıcı olup olmadığını da ortaya çıkarmak için Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay'a da bu soruları yönelttim, yanıtını bekliyorum. TPAO olarak bu gizli maddelerden haberiniz var mı, böyle bir yasakla karşılaştınız mı? Bu konuda açıklıkla bir cevap istiyorum.

Afyonkarahisar Belediye Başkanı var Mehmet Zeybek, şimdi bu yaygın iddiayı kanıtlamak için kendine göre bir kanıt bulmuş diyor ki: "Şuhut Kayabelen köyümüz var. Bundan on beş yıl önceydi, 5-6 tane sondaj yapıldı, burada gravite değeri çok yüksek petrol bulundu ama anlaşmalar neticesinde çıkarıp işletemiyorsun. Bana şu anda kapalı bir beton firmasının müdürü her birine 25 tonluk kapak yaparak üzerini örttük." Bunu Afyonkarahisar ilinin Belediye Başkanı söylüyor yani sıradan, düz bir vatandaş değil. Bu iddiayı dile getiren bir belediye başkanı için soruyorum: Yani Afyonkarahisar Şuhut Kayabelen köyünde petrol buldunuz mu siz? Bu bölgede sondaj yapıldı mı? Petrol gravite değeri yüksek olduğu hâlde üzeri betonla kapatıldı mı? Hakikaten, komik bir iddiayı Türkiye kamuoyuna bir belediye başkanı taşıyabiliyor. 

Ben yine "Türkiye Varlık Fonundan kimler temsil ediyor?" diye sormuştum. Herhâlde uzman yardımcıları arkadaşlar değil mi? Kimler? Siz uzman yardımcısısınız değil mi? Siz müdürsünüz, siz uzman yardımcısı..Ya, Türkiye Varlık Fonu, çok önemli bir kuruluş ve KİT Komisyonu da çok önemli bir Komisyon. Bence biraz daha üst düzeyde bir temsiliyet gerekir diye düşünüyorum ve bunu burada açıklıkla söylüyorum, arkadaşlarımıza karşı elbette ki saygımız sonsuz ama... Türkiye Varlık Fonu birçok kurumun içini boşalttı ve gerçekten TPAO'ya yönelik de birçok sıkıntılara yol açan duruma soktu TPAO'yu da, bu da önemli. 

Ben bir de Sayın Başkan -Mustafa Bey yok, Başkan Yardımcımıza sesleneyim- bu KİT Komisyonu Başkanlığından ve Sayıştaydan -Sayıştay Grup Başkanı da gitmiş, Sayıştaydan arkadaşlar var ama- bu kuruldan çıkarılan, bu rapor değerlendirme kurulundan çıkarılan bulgular ve bu tutulan tutanakları talep ediyoruz biz. Hakikaten bunları bize vermeniz gerekiyor ki biz, yani bu çıkarılan bulgular nedir, niye çıkarıldılar, bu değerlendirme nedir... Yani biz KİT Komisyonu olarak bize verilen ve alt komisyonda da çıkara çıkara geldiğimiz üç beş madde üzerinde denetlermiş gibi yapıyoruz. Aslında biz denetleyemiyoruz yani böyle yapmış gibi yapıyoruz, bu da beni çok üzüyor yani şahsen.

Yani biz Türkiye Büyük Millet Meclisine gelmişiz milletvekili olarak, millet bize demiş ki "Al kardeşim bu oyu, git bu oyla hakkını ver ve Türkiye'nin iyi yönetilip yönetilmediği noktasında çabala ve gerçekten bu konuda sana hakkımı helal etmek istiyorsam bu konuda görevini tam olarak gör." demiş. Biz görev de göremiyoruz burada yani KİT Komisyonunda gerçek anlamıyla bir görev gördüğümüzü söyleyen varsa onunla oturup sabaha kadar tartışırım; kısır bulgular, kısır raporlar; kalkan eller, inen eller; tamam, bitti, böyle bir noktadayız. 

Son olarak şunu söylemek istiyorum: Sizin çalışanlarınız var, o çalışanlardan bize tabii ki talepler de geliyor. Şimdi, 2019 yılında Sayıştay Denetim Raporu "İnsan Kaynakları" başlıklı bölümde kapsam dışı personelin 1996 tarih, 1995/1, 1996/1 sayılı uyuşmazlık mahkemesi İlke Kararı'yla kamu personeli sayılması gerektiği kabul edilmiş, yıllarca bu kişiler bu sıfatla çalışmıştı. "Bu personelin 18/5/1994 gün ve 527 sayılı KHK'de ve 24/11/1994 gün ve 4046 sayılı Yasa'da yer aldığı ve İş Yasası'na tabi olmasına rağmen kamu personeli sayıldığı Yasa'nın sistematiğinden, yani bunlara Yasada memur ve sözleşmeli personelle birlikte yer verilmesinden anlaşılmaktadır." denilmektedir. Burada memur olarak çalışan kişiler 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na, sözleşmeli personel olarak çalışan kişiler 399 sayılı KHK'ye tabi çalışanlar. Bunlar bu yasa maddelerine göre çalışıyorlar, bu kişiler işçi değil. Oysa TPAO yönetimi 11/12/2018 tarihinde 47 kapsam dışı personeli işçi işveren ilişkisine dönüşüm olduğu gerekçesiyle işten çıkardı.

2019 Şubat ayı içinde arabulucuda anlaşıp iki ay boşta geçen süre ve sekiz ay işe başlatmama tazminatını da ödedi. Hem memurların bu şekilde gönülsüz işten çıkarılması hem de ödemelerin memurlara yapılması ülkemizde hukuk sistemine uygun bir durum değil. Zaten 2019 denetim raporu sayfa 10 giderler tablosunda kapsam dışı personeli yapılan ödemeler 2 numarada gösterildi, bu kişiler kamu hukukuna tabi çalışanlar olduğu için Sayıştay Başkanlığı da bunu böyle kabul etti. Hâl böyleyken neden memurlara özel hukuk hükümleri uygulandı? Memur ve sözleşmeli personeller...

    OTURUM BAŞKANI NEVZAT ŞATIROĞLU - Sayın Sertel, on beş dakika oldu, toparlarsanız, rica edeceğim.
    ATİLA SERTEL (İzmir) - On beş dakikada mı bitiyor? Yirmi dakika diye biliyordum ben. 
    OTURUM BAŞKANI NEVZAT ŞATIROĞLU - On dakika bir temel olsun diye anlaştık ama şu anda on beş dakika konuştunuz. 
    Buyurun devam edin siz. 

    ATİLA SERTEL (İzmir) - Öyle mi? Ben yirmi dakika olarak biliyordum. 
    OTURUM BAŞKANI NEVZAT ŞATIROĞLU - 8 arkadaşımız daha var sırada bekleyen.
    ATİLA SERTEL (İzmir) - Şimdi bu arkadaşların işten çıkarılması noktasındaki kararınızı ve bu süren davalarla ilgili bilgiyi de ben sizden almak istiyorum. Ne oldu bu insanlar? Yüz kişiyi bulmuş bu insanlar, işten çıkarılanlar. Bu işlemler bence hukuka aykırı ve bu insanlara yapılan, bu kişilere yapılan ödemeler de bir kamu zararı niteliği oluşturuyor. Yani bu sizin babanızın parası değil, kamu adına bu kişilere para ödüyorsunuz. Yani bu haksızlık bir uygulama diye düşünüyorum. Bu konuda da düşüncelerinizi almak istiyorum. 

Bir de bunu da çok söylemek durumundayım. Sosyal medyada bazı duyumların ötesinde bir duyum, yani Lozan gibi değil. Bazı kişiler sizin 2023 yılı seçimleri geldiği zaman var olan borulardan çok sayıda gaz çıkardığınızı söyleyerek seçimlere gideceğinizi iddia ediyor. Şimdi bu bir seçim yatırımı olarak mı hazırlanılıyor? Yani böyle bir görsel şölene mi hazırlanılıyor bilmiyorum ve bunu hakikaten samimi olarak soruyorum. Benim bildiğim kuruluşlar cidden çalışır ve cidden bu işi gerçekleştirir. Böyle bir şov görseli görecek miyiz? Doğrusu ben onun da yanıtlanmasını istiyorum. 
Teşekkür ederim.