Barış Manço`yu tanıyalım

Gözden kaçırmayın

Kuday ve Şen ailelerinin mutlu günü

2 Ocak 1943; Üsküdar, İstanbul`da doğmuştur., Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı ve TV programı yapımcısı.
Türkiye`de rock müziğin öncülerinden, Anadolu Rock türünün kurucuları arasında sayılır.
Müziğe başlangıcı Galatasaray Lisesi`nde oldu.Yüksek öğrenimini Belçika Kraliyet Akademisi`nde tamamladı.Bestelediği 200’ün üzerindeki şarkısı, kendisine 12 altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandırdı.

Bu şarkıların bir bölümü daha sonra Arapça, Bulgarca, Flemenkçe, Almanca , Fransızca, İbranice, İngilizce, Japonca ve Yunanca olarak yorumlandı. Hazırladığı televizyon programıyla Dünya`nın pek çok ülkesine gitmiş, bu nedenle "Barış Çelebi" olarak adlandırılmıştır.
Barış Manço 1991 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı Unvanı`na layık görüldü.
 
Gençliği
Devlet konservatuarı klasik Türk sanat müziği hocası, sanatçısı ve yazar Rikkat Uyanık ve Hakkı Manço çiftinin ikinci çocuğu olan Mehmet Barış Manço 2 Ocak 1943 tarihinde Üsküdar Zeynep Kâmil Hastanesi`nde doğdu.
II. Dünya Savaşı yıllarında doğduğu için ailesi Mehmet Barış adını verdi. Oğlu Doğukan Manço katıldığı bir söyleşi de "Babam 1943`te İstanbul`da doğdu ve Türkiye`de ilk Barış ismini aldı, esasında isim babası.
Barış ismi, 1941`de dünya savaşlarının ardından barışa duyulan özlemden doğdu. Amcam da 41 doğumludur, savaşın başlangıç tarihi. Ancak 1941 yılında babamın hiç görmediği amcası Yusuf vefat etmiş, lakabı Tosun Yusuf imiş.
Bunun verdiği hüzünle Tosun Yusuf Mehmet Barış Manço koymuşlar adını. Babam ilkokula başladığı zaman da Tosun Yusuf Mehmet Barış Manço`yu nüfus kaydından sildiriyorlar sadece Mehmet Barış Manço ismi kalıyor" açıklamasıyla babasının Türkiye`de ilk Barış isimli kişi olduğunu ve adının Tosun Yusuf Mehmet Barış Manço olduğunu söylemiştir.
Dört çocuklu ailede Savaş, İnci ve Oktay adlarında üç kardeşi vardı. Konservatuardaki çalışması sırasında Zeki Müren`in de hocalığını yapan Rikkat Uyanık daha sonraları Barış Manço`yla beraber televizyon programlarına da katıldı, şarkı söyledi. Aile kökenleri İstanbul`un fethinden sonra Konya`dan Selanik`e göç etmiş ve savaş yıllarındaki zorluklar nedeniyle I. Dünya Savaşı sırasında İstanbul`a göç etmişti.
Üç yaşındayken anne babasının ayrılığından sonra Barış Manço, babası ile yaşamaya başladı. Babasıyla birlikte sık ev değiştirdi ve Cihangir`de, Üsküdar`da, Kadıköy`de ve kısa bir süre için Ankara`da yaşadı. İlkokula abisi Savaş ve ailenin en küçük ferdi olan kız kardeşi İnci`nin de okuduğu Kadıköy Gazi Mustafa Kemâl İlkokulu`nda başladı.
4. sınıfı Ankara Maarif Koleji`nde okudu ve ilkokulu Kadıköy`deki başladığı okulda tamamladı. Yatılı olarak Galatasaray Lisesi`nin orta bölümüne devam etti. 1957`de amatör olarak müzikle ilgilenmeye başladı. 4 Mayıs 1959`da babasının ölümü üzerine Galatasaray Lisesi`nden ayrılarak, eğitimini Şişli Terakki Lisesi`nde tamamladı.
1957`de amatör olarak müzikle ilgilenmeye başlayan Manço, 1958 yılında ilk grubu Kafadarlar grubunu kurdu. Ortaokul yıllarında kurulan bu grup rock`n roll coverları yaparken, Barış Manço`da ilk bestesi Dream Girl`ü bu dönemlerde yaptı ve Ankara`da küçük bir müzik ödülünün de sahibi oldu. İkinci grubu Harmoniler`de yine Galatasaray Lisesi`ndeki arkadaşları vardı. 1959`da Galatasaray Lisesi konferans salonunda ilk konserini verdi.
1960`lar
Barış Manço ve Harmonilerin ilk 45`likleri Grafson şirketinden 1962 yılında yayınlandı. Barış Manço, Harmoniler ile 3 tane 45`lik yaptı. Bu 45`likler 1962 yılında yayınlanan Twistin Usa / The Jet ile Do The The Twist / Let`s Twist Again ve 1963 yılında yayınlanan Çıt Çıt Twist / Dream Girl idi.
Manço, liseyi bitirdikten sonra Türkiye`den ayrılıp Belçika`da öğrenim hayatını sürdürmek isteyince Harmoniler dağıldı.Barış Manço, 1963 yılının Eylül ayında Belçika Kraliyet Akademisi`nde yüksek öğrenim görmek için Türkiye`den ayrıldı ve Belçika`ya gitmeden önce karayoluyla bir kamyonla Fransa`nın başkenti Paris`e giderek daha önce konuştuğu Fransız şarkıcı Henri Salvador`la buluştu.
Henri Salvador Barış Manço`nun Fransızcasını ve fazla kilosu nedeniyle dış görünüşünü yetersiz buldu ve anlaşma yapamayan Manço, Belçika`daki abisi Savaş Manço`nun yanına gitti. Belçika Kraliyet Akademisi`nde resim, grafik ve iç mimarlık eğitimi görürken bir yandan da garsonluk, otomobil bakıcılığı işlerinde çalıştı.
Bu sırada Belçikalı şair André Soulac ile tanıştı. Soulac sayesinde Fransızcasını ilerletti ve yaptığı besteleri değerlendirme imkânı buldu. Soulac, Manço`nun bestelerine söz yazdı.
1964`te müzik hayatına devam etmek isteyen Barış Manço Rigolo plak şirketiyle anlaşarak"Jacques Danjean Orkestrası" ile beraber çalışmaya başladı. Twist`ten Rock and Roll`a dönen Barış Manço`nun kayıt şartları da iyileşmiş oldu.
1964`ün Eylül ayında dört şarkılık Fransızca iki EP çıkardı. ilk EP`de Baby Sitter ve Quelle Peste, diğer EP`de Jenny Jenny ve Un auire amour que toi şarkıları yer aldı. Plakların başarısı sonucu Fransız radyosunda yayınlanan "Salut les copins" adlı pop müzik içerikli bir programa konuk oldu.
Bu EP Türkiye`ye geldiğinde radyocular Manço`yu Fransız bir sanatçı olarak düşünüp sundular.12 Ocak 1965`te Paris`teki konser salonu Olympia`da Salvatore Adamo ve France Gall`den önce sahne alarak kendi bestesi olan Babysitter`ı daha sonra Jenny Jenny, Quelle Peste, Un autre Amour que toi ve Je veux savior adlı Fransızca ve ingilizce şarkılarını söyledi.
Manço`nun sahne performansı Henri Salvador tarafından tebrik edildi. Aynı yıl Liège`de "Golden Rollers" adlı bir grupla konser verdi. 1966`da ise bir festivalde "The Folk 4" grubu ile Türk müziğinden örnekler sergileyerek dikkat çekti.
Ancak Fransız bir müzisyenin Barış Manço`nun aksanını beğenmediği için onun plağının çalınmasını yasaklaması Barış Manço`yu derinden etkiledi ve Avrupa kariyerini sona erdiren nedenlerden biri oldu. Aynı yıl "L`Alba" adlı bir grup Barış Manço ve André Soulac tarafından yazılan ilk parçayı seslendirdi.
1966`da Olympia`daki konser sırasında vahşi kedi anlamına gelen "Les Mistigris" adlı Belçikalı grupla tanıştı ve onlarla çalmaya başladı. Grupla beraber Fransa, Belçika, Çekoslovakya, Belçika, Almanya ve İsveç`te konser verdi.
Sahibinin Sesi şirketiyle anlaşan Barış Manço, Les Mistigris ile birlikte 1966 yılında II Arrivera / Une Fille ve Aman Avcı Vurma Beni / Bien Fait Pour Toi 45`liklerini çıkardı. 1967`de Hollanda`da geçirdiği bir kaza yüzünden dudağında bir yarık oldu ve bıyık bırakmaya başladı.
1967 yılının yaz aylarında yine Les Mistigris ile Türkiye`ye gelen Manço As Klüpte de bir konser verdi. Manço`nun Les Mistigris ile yaptığı son kayıtlar, 1967 sonlarına doğru bir EP`de toplanarak piyasaya sürüldü. Bu EP`de sonradan Kol Düğmeleri olarak bilinecek olan ve Manço`nun ilk Türkçe bestesi Bizim Gibi`nin yanı sıra Big Boss Man, Seher Vakti, Good Golly Miss Molly adlı şarkılar yer alıyordu. Ancak vize problemleri, yasal sorunlar ile uğraştıkları için Barış Manço ve Les Mistigris`in yolları ayrıldı. Türkiye`deki ilk psychedelic rock şarkıları Manço ve Les Mistigris grubuna aittir.
Barış Manço Les Mistigris ile ayrıldıktan sonra 1968 başında Kaygısızlar grubu ile çalışmaya başladı. Genç gitaristler Mazhar Alanson, Fuat Güner, baterist Ali Serdar ve bas gitarist Mithat Danışan`dan oluşan grup daha önceden kendi konserlerini veren genç bir gruptu. Barış Manço`nun Kaygısızlar ile birleşmesi üzerine İngilizce olan parçalar eski haliyle bırakılmak üzere Türkçe eserler Kaygısızlar eşliğinde yeniden kaydedilerek yayınlanacaktı.
Barış Manço`nun Sayan`dan çıkardığı bu ilk plakta Bizim Gibi adlı şarkı Kol Düğmeleri olarak yeniden kaydedilecekti.Barış Manço ve Kaygısızlar`ın Sayan`dan çıkardığı, Kol Düğmeleri / Big Boss Man / Seher Vakti / Good Golly Miss Molly parçalarını içeren bu ilk plak 1968`de yayınlayıp oldukça geniş bir popülarite elde etti. Manço`nun Liege kentinde eğitimine devam etmesi nedeniyle yaz aylarında bir araya gelebilen topluluk üçüncü 45`likleri Bebek / Keep Lookin`le birlikte psychedelic öğeleri Anadolu`nun mistizmiyle birleştirerek vermeye başladılar.
Günümüzde yaygın algılanışı manevi değerlere zarar vermeyen bir popülist olan Manço, 68 yılında şarlatan, ukala bir beatnik olarak lanse ediliyordu. Barış Manço ise Kaygısızlar`la "Trip / Karanlıklar İçinde", "Kirpiklerin Ok Ok Eyle / Ağlama Değmez Hayat", "Kağızman / Anadolu", ve Paris`te doldurulan "Flower of Love / Boğaziçi" plaklarını yaptı. Psychedelic tınıların içerisine serpiştirdiği doğu müziğiyle kendine özgü bir east & west soundu oluşturdu.
Aralıklarla plak çıkaran grup hem Anadolu temalarına, hem de doğu motiflerine yakınlığı ile bilinen yavaş yavaş yükselmekte olan psychedelic müzik akımından etkilendi. Barış Manço`nun Kaygısızlar ile yaptığı 45`liklerden Ağlama Değmez Hayat 1969 yılında 50.000`in üstünde satış yaparak Manço`ya ilk altın plağını kazandırdı. Manço, 1969 Haziran`ında Belçika Kraliyet Akademisi`ni birincilikle bitirdi ve İstanbul`a nişanlısı ile döndü.
1970`ler
1969 yılı sonunda Kaygısızlar ile yollarını ayıran Manço. 1970 yılı itibariyle psychedelic rock`tan tipik anadolu pop sularına açıldığı bir yıl oldu. Kaygısızlar olmadan girdiği bu yeni yılda Barış Manço, Türkiye`de "...Ve" diye bilinen yurtdışında ise"Etc" adıyla lanse ettiği yeni bir grupla çalışmaya başlamıştı.
Bu grup ile "Derule / Küçük Bir Gece Müziği" adlı plağı kaydeden Manço,[17] bu grupla Türkiye`de Akdeniz ve Karadeniz bölgesini kapsayan bir turneye çıkmıştır.1970 yılının Kasım ayında, o güne kadar Batı enstrümanlarını kullanan Manço, Dağlar Dağları yayınladı.
Barış Manço`nun gitarı ve Kemençe sanatçısı Cüneyd Orhon`un kemençesi ile kaydedilen şarkı, Barış Manço`nun sadece rock ile sınırlı kalmayan kendi müzik tarzının başlangıcıdır.
700.000`den fazla satan Dağlar Dağlar plağı Manço`ya kariyerindeki tek Platin Plak Ödülü`nü kazandırdı. Sayan Plak tarafından verilen ödülü sinema oyuncusu Öztürk Serengil, İstanbul Fitaş sinemasında Manço`nun bir konseri sırasında takdim etti.
Dağlar Dağlar`ın başarısı ile Türk müziği piyasasında büyük ses getiren Barış Manço, 1970`te Türkiye`de ender görülen bir işe imza atıp zaten ünlü olan Moğollar ile güçlerini birleştirme kararı aldı. Çünkü iki grubun da hedefi, Türk müziği ile Avrupa`da ün kazanmaktı.
Manço, o zamana kadar Batı etkisinde, Moğollar ise Anadolu pop tarzında müzik yapıyordu. Manço, bu konuyla ilgili bir röportajında şunları söylemiştir: "Artık biz bir bütünüz. Ne ben Moğollar`ın şarkıcısıyım, ne de onlar benim grubum.
Yepyeni bir grup olduk. Adımız MançoMongol. Kafaca anlaşan, aynı fikir seviyesine gelmiş olan bizler, yaptıklarımızın daha iyi olması için, sesimizi bütün Dünya`ya kuvvetlice duyurabilmek için, başbaşa vermenin zamanı geldiğini anladık."Manchomongol adlı grubun ilk Türkiye konseri ise 1971 Nisan`ında Manço`nun Platin Plak ödül töreninde gerçekleşti.
Mayıs ayına kadar olan süreçte Barış Manço Moğollar ile "İşte Hendek İşte Deve", "Katip Arzuhalim Yaz Yare Böyle" ve "Binboğanın Kızı"`nı kaydettiler. "İşte Hendek İşte Deve", de tıpkı Dağlar Dağlar gibi büyük beğeni topladı ve adını Barış Manço klasikleri arasına yazdırdı.
Çıktıkları Anadolu turnesinin Kütahya ayağında Manço`ya göre uzun saçları yüzünden tehdit edildikten sonra tur otobüslerine dinamitle saldırı düzenlendi. Konserin hemen sonrasında meydana gelen patlamada kimse yara almadı.
1971`de kabakulak olan Barış Manço`nun hastalığının da etkisiyle Fransa`da çalışan bu grup, dört ay değişik yerlerde konserler verdikten sonra oradan ayrıldı. Manchomongol 1971`in Haziran ayında gruptaki anlaşmazlıklar ve Barış Manço`nun sağlık sorunları nedeniyle dağıldı.
1971 ve 1972 yılları Barış Manço`nun birçok sanatçı ile çalışarak Kurtalan Ekspres`i kurma çalışmalarıyla geçti. 1971 yılında, 1969 Türkiye Güzellik Kraliçesi Azra Balkan ile nişanlandı. Nişan 1972`nin Mayıs ayında ayrılmalarıyla sonuçlandı.
1972`de Kıbrıs`a giderken asker kaçağı olarak yakalandı ve Belçika Kraliyet Akademisi diploması sayesinde yedek subaylık hakkı kazandı. Askerlik öncesi, 1972 yılı Şubat ayında, adını İstanbul`dan Güneydoğu`ya giden trenden alan Kurtalan Ekspres`i kuran Manço, 1972 Mayıs`ında grupla stüdyoya girerek "Ölüm Allah`ın Emri" ve "Gamzedeyim Deva Bulmam" adlı şarkıları kaydetti.
Manço, Engin Yörükoğlu, Celal Güven, Özkan Uğur, Nur Moray ve Ohannes Kemer`in oluşturduğu orkestra ile Anadolu`da konserler verdi. Bu grupla kaydettiği Ölüm Allah`ın Emri ve Gamzedeyim Deva Bulmam şarkılarının yer aldığı ilk plağı 1972 yılının başında yayımladıktan sonra Barış Manço askere gitti.
Türküola tarafından yayımlanan Barış Manço ve Kurtalan Ekspresin ilk plağı "Ölüm Allah`ın Emri-Gamzedeyim Deva Bulmam" adlı plakta Kurtalan Ekspres kadrosu şu şekildeydi; Ohannes Kemer (yaylı tambur, gitar), Nur Moray(davul), Engin Yörükoğlu(davul), Celal Güven(perküsyon), Özkan Uğur(bass), Nezih Cihanoğlu(gitar).
1972 yılının Mayıs ayı sonunda ise grup, veda konserini vererek Manço`yu askere uğurladı. Kurtalan Ekspres ise dağılmayacağını ve Manço`nun askerden dönmesini bekleyeceğini açıkladı.
1972 yılının Nisan ayında altı ay süren Polatlı Topçu ve Füze Okul Komutanlığı’nda yedek subay öğrenciliğine başladı. Daha sonra topçu batarya takım komutanı asteğmen olarak bir yıl Edremit`te askerliğini yaptı.
Bıyıklarını ve saçlarını kesen Manço, bundan sonra hep bıyıklı ve uzun saçlı olacaktı. Askerliği sırasında rahatsızlanması üzerine getirildiği Ankara Gülhane Askerî Tıp Akademisi Hastanesi`nde fistül ameliyatı oldu.[29] Polatlı`da ve Edremit`te orduevlerinde konserler verdi.
Terhisine az bir süre kala Harbiye Orduevi`ne atandı. 19 ay 26 günaskerlik yapan Manço, bu sürede orduevi dışında sahne almadı.Barış Manço, eğitim dönemi biter bitmez konser ortamından uzak kalsa da plak ile dinleyiciye ulaşma yollarını denedi.
Kurtalan Ekspres ile "Küheylan" ve "Lambaya Püf De" adlı şarkıları kaydederek uzaktan çekilmiş peruklu fotoğrafının bulunduğu bir zarfla piyasaya sürdü. Şubat 1973`te yayınlanmış olan Küheylan, Manço`nun isminin sağcıya çıkmasına neden olan ilk eserdi. Parçada geçen Aslıhan, Neslihan, özümüze dönelim gibi sözler Orta Asya özlemi olarak algılanmıştır. 
Barış Manço Müzesi önünde yer alan Barış Manço heykeli
Müzik ve televizyon hayatında sayısız ödül aldı.
Bunlardan bazıları şunlardır:1987 yılında Belçika tarafından "Türk Kültür Elçisi" unvanı.[87]1991`de "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı" unvanı[88]1991 yılında Japonya Soka Üniversitesi "Uluslararası Kültür ve Barış Ödülü".
1991 yılında Hacettepe Üniversitesi "Sanatta Onursal Doktora" unvanı.1992 yılında "Fransız Edebiyat ve Sanat Şövalyesi" unvanı. Ekim ayında İstanbul Fransız Sarayı`nda düzenlenen törenle aldı.Belçika`nın Liège şehri "Onursal Hemşeri" unvanı.1994 yılı Kocaeli Üniversitesi tarafından Türk insanını ve Türkiye`yi çalışmalarıyla Dünya`ya tanıttığı sebebiyle verilen "Barış Diploması"1995 yılında Denizli Pamukkale Üniversitesi "Çocuk Eğitimi Alanında Onursal Doktora" unvanı.
1995 yılında Japonya Min-On Vakfı "Yüksek Şeref Madalyası".Uluslararası Teknoloji Ödülü
Belçika Krallığı Leopold II Şövalyesi Nişanı[kaynak belirtilmeli]1995 yılında Türkmenistan Cumhurbaşkanı Saparmurat Türkmenbaşı tarafından verilen "Türkmen Vatandaşlığı" unvanı.
200`ün üzerinde şarkısı olduğu için 12 altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandı.
Onursal Evlad Unvanı
3000`in üzerinde plaket ve ödül.