Gözden kaçırmayın

Mısırlıoğlu Poşet kadar değeriniz yokMısırlıoğlu Poşet kadar değeriniz yok

Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Eğitim Fakültesi ve Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bölüm Başkanlığı tarafından, Cumhuriyetin ilanının 93`üncü yılı nedeniyle “Cumhuriyet, Demokrasi ve Darbeler” konulu konferans verildi.


Konferansın açış konuşmasını yapan Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Gülay Çınar, “I. Dünya Savaşına müteakip, Osmanlı Devletinin topraklarının önemli bir kısmı İtilaf Devletlerinin işgaline uğradığını söyledi. Çınar “Bu gelişmelere karşı Anadolu’nun çeşitli kesimlerinde yer yer tepki ve direniş hareketleri meydana gelmiştir.


Bu dönemde Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919’da, denizden Samsun’a ayak basarak direniş hareketlerinin birleşmesi ve bütünleşmesini sağlamıştır.  Osmanlı Devletinin içine düştüğü bu kötü durumdan kurtarmak üzere çalışmalarını başlatmıştır” dedi.


  Bu amaçla birbiri ardına kongrelerin yapıldığını ifade eden Çınar “1 Kasım 1922’de, saltanat lağvedilmiştir. Saltanatın kaldırıldığı gün TBMM’de uzun bir konuşma yapan Mustafa Kemal Paşa, “Milletin saltanat ve hakimiyet makamı yalnız ve sadece TBMM’dir demiştir” diye konuştu.

Çınar şunları söyledi:

“27 Ekim 1923’te istifa eden Fethi Okyar hükümetinin yürürlükten kalkması ile hükümet bunalımı yaşanmaya başlar. Hükümet bunalımının, ‘Meclis Hükümet’ sistemi nedeniyle aşılamaması, kabine sistemine geçmek ve Cumhuriyeti ilan etmek için uygun bir siyasal ortam yarattı.


28 Ekim 1923 akşamı Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkünde tertip ettiği yemek esnasında misafirlerine yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz diyerek fikrini belirttikten sonra, 29 Ekim 1923’te kabul edilen önergenin ardından Cumhuriyet resmen ilan edilmiştir. ”


Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bölüm Başkanlığı öğretim elemanı Okutman Sibel Yazıcı ise cumhuriyet kelimesinin Arapçadaki “halk, ahali” anlamına geldiğini ifade etti.

Yazıcı şöyle devam etti:

“Cumhuriyet olarak ifade edildiğinde ise halkın egemenliğine dayalı bir yönetim olarak ortaya çıkıyor. Cumhuriyet kelimesi Arapçadaki ‘halk, ahali’ anlamına geliyor. Cumhuriyet olarak ifade edildiğinde ise halkın egemenliğine dayalı bir yönetim olarak ortaya çıkıyor. Demokrasi bir ülkedeki organizasyona katılan insanların eşit haklara sahip olması anlamını taşıyor. Cumhuriyet, siyasi nitelik taşırken, demokrasi yaşam biçimi ve anlayış biçimi olarak ifade ediliyor.


Doğal olarak en ideal yönetim biçimi ise demokrasi ile cumhuriyetin birlikte ifade edildiği yönetim biçimi oluyor. Darbenin sözlük anlamına baktığınızda bir ülkedeki yönetimin zorla el değiştirmesi, müdahale edilmesi anlamını taşıyor. ”


Darbenin nasıl evrildiği sürecinden bahseden Yazıcı, “1924’te savunma ile ilgili 2 bakanlığımız var. Milli Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Bakanlığı. 1924’te çıkarılan kanunla bu isimden Genelkurmay Bakanlığı kaldırılıyor. Bağımsız bir Genelkurmay Başkanlığı kuruluyor.



Cumhurbaşkanı adına orduyu emir ve komuta etme yetkisine sahip oluyor. 1944 yılında çıkarılan kanun ile Genelkurmay Başkanlığı’nın özerkliğine son veriliyor. Başbakana karşı sorumlu hale getiriliyor. 1949’da çıkarılan kanunla Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığının bir dairesi konumuna getiriliyor. Genelkurmay Başkanları, Milli Savunma Bakanının teklifi ile atanabilir bir pozisyona indirgeniyor” diye konuştu.


Öğretim üyeleri ve öğrencilerin ilgiyle takip ettiği konferans  soruların cevaplanmasının ardından sona erdi.